منظور از فیپا چیست؟

فیپا به مجموعه اطلاعات مربوط به کتاب‌شناختی و بازیابی آن با توجه به استاندارد بین‌المللی می‌گویند. حاصل همکاری نزدیک ناشران با سازمان‌های اسناد به‌منظور تهیه فرست‌نویسی، کتاب‌شناسی است. این طرح به صورت غیر رسمی در آمریکا آغاز و در این کشور ادامه یافت.

امروزه، فیپا در کشور ما نیز اجرا شده و فوایدی نیز به دنبال دارد. تمام اطلاعات مربوط به کتاب در صفحه نخست آن درج شده و موجب آگاه‌سازی مخاطب می‌شود. از همین جهت، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و تمامی کتاب‌ها از آن بهره‌مند هستند. در ادامه این مقاله به بررسی فیپا و اطلاعات مربوط به آن می‌پردازیم.

 

فیپا و مخفف آن

همانطور که اشاره شد، فیپا به تهیه و جمع‌آوری اطلاعات کتاب‌شناختی گفته می‌شود. تهیه این اطلاعات به‌منظور شناسایی و بازیابی یک کتاب براساس استاندارد بین‌المللی و ضوابط صورت می‌گیرد. به علاوه، تهیه تمام این اطلاعات، پیش از نشر کتاب خواهد بود.

طرح فیپا به صورت غیررسمی در کشور آمریکا و سال 1870 پیشنهاد گردید. پس از آن، برای نخستین بار نیز به صورت رسمی در کنگره کتاب‌خانه ملی آمریکا در سال 1901 آغاز گردید. در سال 1971، برای بار دوم این طرح با روشی برگرفته از طرح فهرست‌نویسی دنبال شد.

با گذشت سه سال پس از آغاز این طرح، بیش از 65درصد کتاب‌ها در آمریکا با فهرست برگه پیش از انتشار عرضه گردیدند. در کشور انگلیس نیز این طرح در سال 1876 مطرح و در سال 1977 به صورت رسمی آغاز شد. در سال 1981، 90درصد کتاب‌های موجود در انگلستان از این طرح استفاده کردند. در کشور ایران نیز این طرح در مهر 1377 به صورت رسمی آغاز گردید.

فیپا مخفف چیست؟

فیپا مخفف فهرست‌نویسی توصیفی و تحلیلی کتاب پیش از انتشار است. به علاوه، درج فهرست مربوط به کتاب در صفحه حقوق آن نیز مخفف فیپا هستند. با بهره‌گیری از فیپا، هزینه مربوط به فهرست‌نویسی کاهش محسوس خواهد یافت. اطلاعات کتاب‌شناختی نیز یکدست شده و خبر انتشار یک اثر به سرعت منتشر خواهد شد.

فیپا و شابک و تفاوت آن‌ها

همانطور که اشاره شد، فیپا به فهرست‌نویسی پیش از انتشار گفته می‌شود. در حال حاضر اطلاعات فیپا توسط سازمان کتابخانه ملی ایران در اختیار نویسندگان قرار می‌گیرد. شابک نیز به سیستم شماره‌گذاری در سطح بین‌المللی گفته می‌شود. این شماره متشکل از سیزده عدد بوده که ارقام آن در چند گروه قرار می‌گیرد. هر گروه نیز معنا و مفهوم مربوط به خود را دارد.

بنابراین تفاوت فیپا و شابک، در فهرست‌نویسی و شماره‌گذاری پیش از انتشار است. فیپا و شابک هر دو از فرآیندهای مهم در چاپ کتاب بوده که از اهمیت بالایی برخوردار هستند. امروزه چاپ هر کتاب نیازمند فیپا و شابک بوده و وجود آن‌ها در کتاب ضروری است.

فیپا الکترونیکی

اخذ فیپای الکترونیکی به صورت آنلاین نیز امکان‌پذیر خواهد بود. اما برای انجام این کار ابتدا باید مراحلی را در پیش گرفته تا درخواست شما در سامانه به ثبت برسد. در ادامه مراحل مربوط به ثبت درخواست فیپا به صورت الکترونیکی را شرح می‌دهیم.

  • ورود به سایت http//opac.nlai.ir
  • انتخاب درخواست مربوط به فیپا
  • ورود شناسه کاربری همراه با رمز عبور
  • تکمیل فرم مربوط به پرسش‌نامه
  • انتخاب گزینه ضمیمه در انتهای پرسش‌نامه
  • انتخاب فایل‌های موردنظر جهت ارسال به فیپا از قسمت Browse
  • انتخاب گزینه ضمیمه
  • انتخاب گزینه تایید درصورت تکمیل اطلاعات و تایید مجدد
  • انتخاب گزینه ارسال
  • دریافت کد رهگیری از سیستم

با انجام مراحل فوق عملیات مربوط به اخذ فیپا به صورت الکترونیکی انجام خواهد شد. تمام مراحل با مراجعه به سایت فوق به صورت گام به گام باید صورت بگیرد. در این صورت درخواست شما ثبت شده و فیپای کتاب موردنظر انجام خواهد شد.

چگونه فیپا بگیریم؟

گرفتن فیپا برای کتاب و نحوه انجام آن، نیازمند ارائه برخی مدارک و انجام امور مورد نیاز است. نحوه درخواست فیپا علاوه بر مرحله الکترونیکی شامل مراحل زیر نیز می‌شود. با انجام هریک از این مراحل فیپای کتاب را دریافت خواهید کرد.

  • تحویل کتاب به همراه مدارک موردنیاز
  • تکمیل فرم پرسش‌نامه
  • بررسی و کنترل فرم پرسش‌نامه توسط کتابخانه
  • ثبت اطلاعات مربوط به کتاب‌شناختی در دفتر مخصوص
  • انجام عملیات مربوط به فهرست‌نویسی
  • ورود اطلاعات به رایانه
  • تهیه برگه فهرست‌نویسی
  • تحویل کتاب به همراه کارت فهرست‌نویسی به ناشر

تفاوت فیپا و فاپا

فیپا فهرست‌نویسی توصیفی و تحلیلی بوده که پیش از انتشار کتاب ارائه می‌شود. با استفاده از فیپا هزینه کاهش پیدا کرده و اطلاعات آن در پایگاه اطلاعاتی یکدست خواهد شد. به علاوه سرعت انتشار آن در شبکه ملی افزایش یافته و در شبکه‌های بین‌المللی نیز قرار می‌گیرد.

فاپا نیز به اختصار نویسی پس از انتشار گفته می‌شود. این روند فهرست‌نویسی فرآیندی بوده که مشخصات ظاهری و محتوایی کتاب در آن لحاظ می‌گردد. هدف از فاپا تهیه فهرستی برای ارزیابی کتاب بوده که از فعالیت‌های مهم کتاب‌داران محسوب می‌شود.

درصورت عدم ارسال کتاب از سوی ناشران جهت دریافت فیپا، در مراحل بعد مورد بررسی قرار می‌گیرد. در مراحل بعد فهرست‌نویسی به صورت کامل انجام شده و عبارت فاپا در کاربرگ آن قید می‌شود. این کار به نشانه دریافت کتاب به صورت حضوری و فهرست‌نویسی پس از انتشار آن صورت می‌گیرد.

فهرست‌نویسی فیپا نیز به همین معنا بوده و اطلاعات کتاب را به صورت توصیفی و تحلیلی ارائه می‌کند. درج اطلاعات کتاب در این صفحه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. با استفاده از این فهرست به اطلاعاتی در مورد کتاب پی خواهید برد.

هزینه شابک و فیپا

اما فیپا و شابک دو مورد از گزینه‌های مهم در اخذ کتاب هستند. اخذ مجوز چاپ و نشر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هزینه‌های مربوط به خود را دارد. این هزینه شامل شابک، فیپا و مجوز چاپ و نشر شده که برابر با 400000 تومان به ازای هر کتاب است. هزینه مربوط به جلد، صفحه‌بندی و غیره نیز به صورت جداگانه محاسبه خواهد شد.

جمع‌بندی نهایی

فیپا یکی از مراحل مهم در اخذ کتاب است. فیپا اطلاعات کتاب را به صورت توصیفی و تحلیلی بیان می‌کند. از همین جهت وجود آن در چاپ و نشر کتاب از اهمیت بالایی برخوردار است. اخذ آن نیز به صورت الکترونیکی صورت گرفته و سپس هزینه مربوط به آن باید پرداخت شود. امیدواریم با مطالعه این مقاله به اطلاعاتی در زمینه فیپا دست یافته باشید.

1401/2/1 - 17:42:55

776

نظرات کاربران

عاطفه کاظمی راد

سلام خواستم ازتون تشکر کنم خیلی خوب نکات رو بیان کردید و بسیار برای کسی که بخواد کتاب چاپ کنه راهگشاست.

1401/2/12 - 10:53:17

ثبت دیدگاه

نظر شما درباره "منظور از فیپا چیست؟ " چیست؟



نیاز به کمک دارید؟ پیام دهید